Μέχρι τις αρχές του προηγούμενου αιώνα, στο Γραμματικό Αττικής, βόρεια του χωριού στο λόφο "Στραβαετός", λειτουργούσε μεταλλείο σιδήρου. 
Το μεταλλείο εξαπλώνονταν μέσα σε ένα δαιδαλώδες σύστημα στοών που βρίσκονταν στις κατακόρυφες πλαγιές μια μεγάλης σε μήκος και βάθος χαράδρας. 
Το σύστημα των στοών:
Δεν έχω να σας πω πολλά μιας και δεν τις εξερεύνησα, αφού όντας άσχετος με σπηλαιολογία και ορειβασία, περισσότερο θα κινδύνευα παρά θα εξερευνούσα. Όμως, τις έχει εξερευνήσει η ομάδα της Αστικής Σπηλαιολογίας, η οποία μας πληροφορεί τόσο για το δαιδαλώδες σύστημα, όσο και για το βάθος τους (κάθετο βάθος) που φτάνει τα 100 μέτρα. Η ομάδα της Αστικής Σπηλαιολογίας δίνει και πληροφορίες για πέτρινα πηγάδια, άριστης τεχνικής, που ενώνουν τις στοές. Προσωπικά βρήκα μόνο μια, πάνω σε χωματόδρομο που πιθανότατα δεν ήταν στοά αλλά σήραγγα προσέγγισης του πάτου της χαράδρας. Μια τρύπα στο βουνό, που οδηγεί στις στοές. Τις είδα όμως από αέρος και μπορείτε να τις δείτε και 'σεις στο video που ακολουθεί:
Η εκμετάλλευση:
Από τις στοές το μετάλλευμα με αναβατόρια μεταφερόταν στην επιφάνεια και από κει με τραινάκι πήγαινε στην παραλία του Λιμνιώνα Γραμματικού για να φορτωθεί σε καράβια και να πάει στον τελικό του προορισμό, όποιος ήταν αυτός. Δεν ασπάζομαι τη θεωρία που λέει πως πήγαινε σε Λιμνιώνα, Σέσι και Ραμνούντα. Η επένδυση για να πάει ως εκεί ήταν τεράστια, αφού μιλάμε για 5,5 χλμ σε ευθεία γραμμή, και θεωρώ απίθανο να είχαν φτιαχτεί σε τρεις περιοχές οι εγκαταστάσεις με τη γαλαρία και τα πέτρινα στηρίγματα της γέφυρας μεταφόρτωσης, που υπάρχουν στον Λιμνιώνα Γραματικού.
Στη διαδρομή αυτή των 5,5 χλμ το τραινάκι περνούσε πάνω από πέτρινες γέφυρες και γεφυράκια, εκ των οποίων μόνο ένα έχω βρει να διασώζεται και για το οποίο θα σας πω άλλη φορά.
Η ιδιοκτησία:
Το μεταλλείο του Γραμματικού ήταν ιδιοκτησίας Δημητρίου Σούτσου. Γεννήθηκε το 1845 και μεταξύ άλλων, σπούδασε και μεταλλειολογία στο Παρίσι. Ένας από τους πολλούς της οικογένειας Σούτσου, που ξεκίνησαν από το Φανάρι και διακρίθηκαν σε διοικητικές θέσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αλλά και ως ηγεμόνες της Μολδοβλαχίας. Απ' αυτούς προέρχεται και ο γνωστός σατυρικός ποιητής με τους στίχους που σε αρκετές περιπτώσεις είναι επίκαιροι μέχρι σήμερα.
Ο Δημήτριος Σούτσος, εκτός από το μεταλλείο το οποίο ξεκίνησε τις εργασίες του το 1880, ήταν και Δήμαρχος της Αθήνας για δύο τετραετίες (1879 - 1887).
Που το βρήκε το μεταλλείο; Μα φυσικά επρόκειτο για οικογενειακή περιουσία. Γιός του Σκαρλάτου Σούτσου και της Ελπίδας Κατακουζηνού. Ο Σκαρλάτος (το μικρό του ήταν αυτό, συνηθίζονταν σε πολλές περιοχές της Ελλάδας όταν από κάποιο σκέλος της οικογένειας δεν υπήρχε αγόρι ώστε να διατηρηθεί το επώνυμο, να το δίνουν ως μικρό όνομα σε κάποιο παιδί), από την Ελπίδα Κατακουζηνού πήρε μια τεράστια προίκα μεταξύ της οποίας το σημερινό κτήμα Μπενάκη στο Κάτω Σούλι, αλλά και τα Βασιλικά κτήματα στο Τατόι. Την προίκα αυτή την προσέθεσε στην ήδη μεγάλη περιουσία του που αποτελούνταν κυρίως από εκτάσεις στη Βορειοανατολική Αττική. Τεράστιες εκτάσεις λένε... Μέσα σ' αυτές και το μεταλλείο με τη γύρω περιοχή που το άφησε στο γιό του Δημήτριο.
Αρκετοί μιλούν για συνιδιοκτησία του μεταλλείου με Ιταλική εταιρεία. Προσωπικά πιστεύω πως η Ιταλική εταιρεία είχε αναλάβει τις υποδομές και τη μεταφορά στον Λιμνιώνα. Το τραινάκι, και οι γέφυρες ήταν δικής της κατασκευής.
Η διοίκηση:
Η διοίκηση, το στρατηγείο του μεταλλείου, βρισκόταν στη βόρεια άκρη του Γραμματικού, στην πολυτελέστατη βίλα του Δημητρίου Σούτσου. Η μόνη μαρτυρία που βρήκα για τη βίλα, είναι πως κάτοικος της περιοχής είχε μείνει αποσβολωμένος από το πάχος των χαλιών. Σήμερα δεν είναι παρά ένα ερείπιο που μπορείτε να δείτε στο video παρακάτω:
Τελευταία πληροφορία:
Το όνομα "Αφανή Ορύγματα" έχει δοθεί στις μέρες μας, από ταμπέλα που υπάρχει και προειδοποιεί για τον κίνδυνο. "Προσοχή κίνδυνος! Αφανή Ορύγματα". Στον προφορικό λόγο, στο Γραμματικό, τη λέξη Ορύγματα την παραλείπουν. Χρησιμοποιούν μόνο το "αφανή".
Πραγματικά, όπως είδα από το drone, η περιοχή δεν ενδείκνυται για ξένοιαστους περιπάτους. Κρύβει κινδύνους. Τρύπες αγνώστου βάθους καλυμμένες με πυκνή βλάστηση και χορτάρια.
Με άλλα λόγια... μην πάτε...
