Το Τρόπαιο της Μάχης του Μαραθώνα και το εκκλησάκι της Μεσοσπορίτισσας

10 με 20 χρόνια μετά τη Μάχη του Μαραθώνα (490 π.Χ.) οι Αθηναίοι έστησαν 10μετρο μαρμάρινο αράβδωτο κίονα με άγαλμα στην κορυφή του, το "Τρόπαιο της Μάχης του Μαραθώνα".
Βρίσκεται στον Σχοινιά, κοντά στο έλος, μέσα σε καλλιεργούμενες εκτάσεις. 
Όχι το αυθεντικό, αντίγραφο.
Δίπλα του ακριβώς βρίσκεται το μεταβυζαντινό εκκλησάκι της Παναγίας της Μεσοσπορίτισσας.
Πιθανότατα το σημείο που βρίσκεται, είναι ο χώρος ταφής των 6.400 νεκρών Περσών στρατιωτών και όχι ο χώρος εξέλιξης της μάχης ή της ταφής των Ελλήνων (αυτός είναι ο Τύμβος του Μαραθώνα).
Στις αρχές του 19ου αιώνα ξένοι περιηγητές ανακαλύπτουν τμήματα του Τροπαίου στην τοιχοποιία μεσαιωνικού πύργου στο ίδιο σημείο. Το 1965 αυτό επιβεβαιώνεται από τις ανασκαφές, Το 2021 στα έργα αποκατάστασης της Μεσοσπορίτισσας, τμήματα του τροπαίου βρέθηκαν στην τοιχοποιία του Ναού (φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μαραθώνα).

Για το άγαλμα στην κορυφή, από το οποίο έχει βρεθεί ένα πολύ μικρό κομμάτι, επικρατέστερη είναι η άποψη πως επρόκειτο για άγαλμα της Θεάς Νίκης. Υπάρχει όμως και η άποψη πως ήταν άγαλμα του Θησέα.
Οι Αθηναίοι δεν καθυστέρησαν 20 χρόνια να στήσουν το τρόπαιο. Εξ' αρχής σύμφωνα με τους αρχαιολόγους στήθηκε ξύλινο τρόπαιο (πιθανολογείται με τις ασπίδες των νεκρών Περσών και άλλο πολεμικό υλικό γύρω του) στη θέση του οποίου στήθηκε αργότερα το μαρμάρινο και μάλιστα κούφιο, ίσως για να συμπεριλάβει τη βάση του ξύλινου.