Ο "Ἀσφοδελὸς Λειμῶν" του Ομήρου, είναι στο Μάτι...

Η βόλτα μας εκείνη, ήταν η πρώτη μιας σειράς ημιπαράνομων εξορμήσεων, που καθιερώθηκαν με κάποιο τρόπο στη συνέχεια ως θεραπεία στην ατελέσφορη ομφαλοσκόπηση που είχαμε σχεδόν αυτιστικά επιδοθεί, λόγω του μακροχρόνιου εγκλεισμού που επέβαλαν τα μέτρα κατά της πανδημίας.
 

Ήταν πια απομεσήμερο μιας ανοιξιάτικης συννεφιασμένης Κυριακής, όταν κάποιος μεταφυσικός (ή μηπως όχι) λόγος, μας έφερε στο Μάτι. Στο Μάτι, που δυσκολεύεσαι τώρα πια να αναγνωρίσεις, αφού όλα τα σημάδια έχουν χαθεί. Ανατρέχοντας στην οπτική σου μνήμη, κυριαρχεί ακόμη το πράσινο των πυκνών ψηλόκορμων δέντρων και αμέσως μετά περιμένεις την επαλήθευση από την υπόξινη μυρωδιά του πευκώνα. Εις μάτην. Μόνο σπίτια βλέπεις πια. Άλλα κατεστραμμένα, άλλα ακέραια, πόσα πολλά σπίτια ήταν κρυμμένα μέσα στο δάσος που καρτερικά μας ξεγελούσε, χαρίζοντάς μας μαζί με τη θάλασσα στιγμές δροσιάς, χαλάρωσης και διασκέδασης, τόσα χρόνια πίσω.

- Ασφοδελός λειμώνας! Η ξαφνικά βραχνή φωνή δίπλα μου, διέκοψε τις σκέψεις μου.
- Τι θέλεις να πεις;
- Αυτό που βλέπεις είναι ένα λιβάδι από ασφόδελους.


Κοιτούσα, χαμένος στις σκέψεις μου και με απλανές βλέμμα, ένα μεγάλο κενό οικόπεδο γεμάτο ανθισμένα λουλούδια. Όλα ίδια, παντού! Γυρίζω κοιτώ απέναντι, κι εκεί το ίδιο λουλούδι, ολάνθιστο, να κατακλύζει τον τόπο. 

- Τι συμβαίνει εδώ;
- Ο ασφόδελος ή ασφοδήλι είναι πολύ γνωστό φυτό της υπαίθρου, που φύεται συνήθως σε φτωχά εδάφη, ιδίως μετά από καταστροφικές πυρκαγιές.
- Το έχω ξαναδεί και το αναγνωρίζω αλλά ποτέ σε τόσο μεγάλη έκταση.
- Ήταν το «νεκρολούλουδο» των αρχαίων Ελλήνων, καθώς θεωρούσαν ότι οι νεκροί κατοικούσαν σε ένα λιβάδι με ασφόδελους τον “Ασφοδελό Λειμώνα”. Το είχαν σαν σύμβολο πένθους και όπως αναφέρει ο Όμηρος στην «Οδύσσεια» έσπερναν τον ασφόδελο στους τάφους, γιατί νόμιζαν ότι οι ψυχές τρέφονταν με τους κονδύλους τους.
 
Ο συνειρμός ήρθε αναπόφευκτος και ανατριχιαστικός. Και πριν προλάβω να μιλήσω...
 

- Τα λουλούδια είναι η προσφορά της φύσης στους νεκρούς της πυρκαγιάς. Κι αυτό είναι το ασφοδελό λειβάδι που φιλοξενεί τις ψυχές τους. Γι΄αυτό είναι παντού, σε τόσο μεγάλη έκταση. Η φύση πενθεί με τον τρόπο της τους 102 νεκρούς.

Ο κόμπος που άρχισε να ανεβαίνει στο λαιμό, μαζί με μια πλημμυρίδα σκέψεων με βύθισαν πάλι στη σιωπή, ενώ συνεχίζαμε να κινούμαστε αργά στους έρημους δρόμους του Ματιού καταμετρώντας ορατές πληγές. Τις άλλες, τις αόρατες, προσπαθούσα να εντοπίσω αψηλάφητες στα πρόσωπα των λιγοστών κατοίκων που φευγαλέα συναντούσε το βλέμμα μου.

Άρχισαν να έρχονται στο μυαλό μου εικόνες της 23ης Ιουλίου 2018 και των ημερών που ακολούθησαν. Ιστορίες ανθρώπων που η μοίρα τους τοποθέτησε την ημέρα εκείνη στο Μάτι της Φωτιάς και που σε συνθήκες θερμικής ασφυξίας, έζησαν στιγμές κλιμακούμενης φρίκης καθώς την αγωνία διαδέχτηκε ο πανικός και την απελπισία η απόγνωση, πριν φτάσουν στο τέλος αγκαλιασμένοι να σωθούν ή να πεθάνουν. Ανάμεσά τους ανήμποροι ηλικιωμένοι και μικρά παιδιά. Οι αριθμοί ψυχροί κι αμείλικτοι. Εβδομήντα τέσσερεις άνθρωποι κάηκαν κυριολεκτικά. Εννέα πνίγηκαν στη θάλασσα προσπαθώντας να σωθούν. Δεκαεννέα υπέκυψαν αργότερα στα νοσοκομεία.
Αν υπάρχει παράδεισος, δεν θα ήταν άδικο να τον κερδίζεις όχι μόνο από τον τρόπο που ζεις αλλά και από αυτόν που πεθαίνεις.


Εκατόν δύο μαρτυρικοί θάνατοι πολιτών ενός κράτους που θέλει να λέγεται σύγχρονο. Ενός κράτους που όταν δεν απουσιάζει, υπολειτουργεί. Και όταν δεν αυτοαναιρείται, παλινωδεί. Ενός κράτους που παραμυθιάζεται για να συντηρείται, υποτιμώντας την αξία του κυττάρου του. Και που θα έρθει σήμερα υποκριτικά, δια των εκπροσώπων του, να αποτίσει φόρο τιμής σε εκατόν δύο θύματά του, αποδίδοντας την καταστροφή για μία ακόμη φορά στον ¨στρατηγό άνεμο¨ και στις ανυπότακτες φυσικές δυνάμεις.

Συχνά ακούμε ότι η φύση εκδικείται, όταν μια φυσική καταστροφή κλονίζει την ανθρώπινη ματαιοδοξία.
Η πραγματικότητα όμως είναι, ότι η φύση αντιστέκεται προσπαθώντας να προσαρμοστεί στην υπερβολή του ανθρώπου, στην υπεροψία και στην αμέλειά του.
  

- Όχι, δεν γίνεται! Η επίμονα βραχνή φωνή επανήλθε για να διακόψει πάλι τους συλλογισμούς μου.
- Τι δεν γίνεται;
- Γίνεται να μην αποτυπώσουμε σε εικόνα τον ανθισμένο ασφοδελώνα; Δεν γίνεται! Γυρίζω πίσω να το φωτογραφήσουμε. Δες το σαν φόρο τιμής.
- Όχι δεν γίνεται, συμφώνησα. Και γυρίσαμε...πίσω στον “Ασφοδελόν Λειμώνα του Ματιού”.

ΚΤ


Γράφει ο Όμηρος για τον "Ἀσφοδελὸ Λειμῶν":
"...πὰρ δ᾽ἴσαν Ὠκεανοῖο τε ῥοὰς καὶ Λευκάδα πέτρην
ἠδὲ παρ᾽Ἠελίοιο πύλας καὶ δῆμον Ὀνείρων
ἤισαν, αἶψα δ᾽ἵκοντο κατ᾽Ἀσφοδελὸν Λειμῶνα,
ἔνθά τε ναίουσι ψυχαί, […]"
"Πέρασαν το ρέμα του Ωκεανού και τη Λευκή Πέτρα,
πέρασαν τις πύλες του ήλιου και τον κόσμο των ονείρων,
κι έσωσαν (έφτασαν) γρήγορα στ᾽Ασφοδελό Λιβάδι, όπου κατοικούν οι ψυχές..."


Οι ψυχές των νεκρών του Τρωικού πολέμου διερχόμενες από τα ύδατα της Ιερής πηγής της Στυγός, κατέληγαν στον ασφοδελόν λειμώνα, (λιβάδι από ασφοδέλους),
Οι αρχαίοι ημών πρόγονοι θεωρούσαν τους ασφόδελους φυτό των νεκρών και τους φύτευαν δίπλα σε τάφους, σαν είδος προσφοράς στους νεκρούς. Πίστευαν ότι αποτελούσαν τροφή των νεκρών.

Ο Άγγελος Σικελιανός λέει
“Ασφόδελε, οι ανίδεοι
δεν ξέρουν που η ρίζα σου
– καλά ο λαός το ξέρει –
είναι βοτάνι στις πληγές
που ανοίξαν απ΄το λογισμό
κι απ΄ του οχτρού το χέρι …”
αναφερόμενος τόσο στις φαρμακευτικές ιδιότητες, όσο και στη βρώση του φυτού (των ριζών του), αν και δεν έχει ιδιαίτερη διατροφική αξία.
Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής οι Έλληνες τίμησαν δεόντως τις ρίζες του.
Το φυτό είναι αρκετά ανθεκτικό σε συνθήκες ξηρασίας και κακής ποιότητας χώματος. Συνήθως εμφανίζεται μετά από πυρκαγιές. 
Από τις ρίζες του, εκτός από ένα ψευτοαλεύρι, παρασκευάζεται και το τσιρίσι, ένα είδος κόλλας που χρησιμοποιούσαν οι τσαγκάρηδες για να κολλάνε τις σόλες των παπουτσιών.