Πρωτοχρονιά, ημέρα ποδαρικού…
Προσωπικά πιστεύω πως πρόκειται για μια ακόμη πρόληψη που έχει σχέση με την αρχή της νουμηνίας. Από τα αρχαία χρόνια υπήρχαν οι “καλόποδες” ή “καλοιώνιστοι” και οι “κακοποδινοί”. Η πρόληψη αυτή πέρασε στο Βυζάντιο και έφτασε μέχρι τις μέρες μας με διάφορα συνοδευτικά, όπως το ρόδι που είναι το πιο διαδεδομένο. Αυτός που κάνει ποδαρικό σπάει ένα ρόδι και όσο πιο πολλά είναι τα σπόρια που θα σκορπιστούν τόσο πιο καλότυχο θα είναι το σπίτι. Σε κάποιες περιοχές το ποδαρικό το κάνει ο οικοδεσπότης / ιδιοκτήτης και είναι αυτός που θα σπάσει το ρόδι. Σε κάποιες άλλες περιοχές το ποδαρικό πρέπει να γίνει από τρίτο που θα χτυπήσει την πόρτα ή το κουδούνι, αλλιώς δεν μετράει, οπότε το ρόδι το σπάει ο ξένος…
Αυτός που θα κάνει ποδαρικό πρέπει να είναι καλότυχος. Ο Γκαστόνε είναι ιδανικός (αν δεν ξέρετε τον Γκαστόνε τότε είστε μικροί γι’ αυτό το site). Επειδή όμως Γκαστόνε δεν υπάρχουν πολλοί, και για να είμαστε σίγουροι, στις περισσότερες περιοχές επιλέγεται ένα μικρό παιδί.
Ένα άλλο παρελκόμενο του ποδαρικού είναι το σίδερο που τοποθετείται έτσι ώστε αυτό να πατήσει ο ποδαρικατζής μόλις μπει στο σπίτι, για να είναι οι κατοικούντες εν αυτώ σιδερένιοι.
Σε άλλες περιοχές που κάνει ποδαρικό ο ιδιοκτήτης, φέρνει και μια μεγάλη πέτρα μέσα στο σπίτι ώστε οι κατοικούντες να είναι γεροί σαν πέτρα.
Το αμίλητο νερό είναι ένα ακόμα συνοδευτικό του ποδαρικού σε κάποιες περιοχές. Οι ελεύθερες κοπέλες και κατά συνέπεια παρθένες (λέμε τώρα…) σηκώνονται το πρωί της Πρωτοχρονιάς και με μια στάμνα πηγαίνουν στη βρύση να φέρουν νερό. Εκεί, γλυκαίνουν τις μοίρες με ζάχαρη και μέλι και άλλα πολλά που τ’ αφήνουν για τους φτωχούς. Πρέπει να πάνε και να γυρίσουν αμίλητες (γι’ αυτό και αμίλητο νερό) και να ραντίσουν με το αμίλητο νερό τις γωνίες του σπιτιού για να φύγουν τα κακά δαιμόνια.
Προφανώς θα υπάρχουν κι άλλα. Αν κάποιος ξέρει κάτι διαφορετικό θα τον παρακαλούσα να το γράψει στα σχόλια.
Ένα σημαντικό στοιχείο του ποδαρικού, το σημαντικότερο ίσως, είναι ο ποδαρικατζής να μπει στο σπίτι με το δεξί πόδι. Είναι αυτό που λέμε «να έρθουν όλα δεξιά».
Προσοχή! SOS! Είναι το πιο σημαντικό του ποδαρικού. Αν κατά λάθος μπει με το αριστερό πάει καταστράφηκε η χρονιά. Όλα τα δεινά θα πέσουν στο σπίτι.
Μην αρχίσετε να πανηγυρίζετε εσείς οι δεξιοί, δεν αφορά πολιτική τοποθέτηση της παράδοσης. Πρόκειται για μια αρχαία πεποίθηση πως η δεξιά πλευρά είναι «αίσια» ενώ αντίθετα η αριστερή ολέθρια. Το αριστερός στα Αγγλικά εκτός από left είναι και sinister το οποίο σημαίνει και απαίσιος.
Είναι κι αυτό μια κληρονομία της Αρχαίας Ελλάδας και συγκεκριμένα των Μαντείων. Οι εξ’ αριστερών ερχόμενοι οιωνοί θεωρούνταν δυσοίωνοι.
Προσέξτε τώρα (σας είχα πει να μην αρχίσετε να πανηγυρίζετε οι δεξιοί), η λέξη αριστερός προέρχεται από το άριστος. Το δε άριστος, είναι υπερθετικός του αρείων (= καλύτερος). Πως λοιπόν παρά το τι σημαίνει η λέξη, χρησιμοποιήθηκε ανάποδα; Αυτό έγινε γιατί τα μαντεία της οιωνοσκοπίας την χρησιμοποίησαν «κατ’ευφημισμόν». (Ευφημισμός = σχήμα λόγου στο οποίο αντικαθίσταται μια δυσοίωνη, απαγορευμένη ή γενικά πολύ αρνητικά φορτισμένη λέξη ή φράση, με μια άλλη που έχει εντελώς αντίθετη σημασία, π.χ. «Ειρηνικός Ωκεανός» αντί «τρικυμιώδης», «Ευμενίδες» αντί «Ερινύες». Λέμε κάτι κατ΄ ευφημισμό(ν), όταν χρησιμοποιούμε ένα θετικό χαρακτηρισμό που όμως δεν ανταποκρίνεται καθόλου στην πραγματικότητα. Παραδείγματα: Αυτός είναι κατ΄ ευφημισμόν άνθρωπος, για κτηνώδη άνθρωπο. Διανυκτερεύσαμε σε ένα κατ΄ ευφημισμόν ξενοδοχείο, για να μην το ονομάσω χάνι).
Το ίδιο συνέβη και με τη χρήση του εξ’ ευωνύμων (από αριστερά). Χρησιμοποιήθηκε κατ’ ευφημισμόν. Ευώνυμος είναι αυτός που έχει καλό όνομα. Παρ’ όλ’ αυτά στη Δευτέρα παρουσία οι καταδικασμένοι στο αιώνιο πυρ θα κάτσουν εξ ευωνύμων του πατρός.
Δεν ξέρω αν μπερδευτήκατε, πάντως το συμπέρασμα είναι πως ενώ το αριστερός σημαίνει άριστος, η κατ’ ευφημισμό χρήση του που ξεκίνησε από τα αρχαία μαντεία, του άλλαξε την έννοια. Και όλο αυτό δεν έχει καμία σχέση με την αριστερά και τη δεξιά της πολιτικής. Για την πολιτική άλλη φορά. Σήμερα έχουμε ποδαρικό και είπαμε…. προσοχή… με το δεξί….