Θυμάστε οι παλιότεροι έναν Πρωθυπουργό που στις ομιλίες του έλεγε «δεν θέλω ου»; Ε’ λοιπόν σας λέω πως δεν αναφερόταν στο φυτό, ήταν αρκετά ευγενής άνθρωπος και το έλεγε στους οπαδούς του που με την κραυγή ου, αποδοκίμαζαν τον αντίπαλο. Τι σχέση έχει τώρα αυτό; Καμία! Όταν ακούω όμως το «ου», αυτό έρχεται στο μυαλό μου και είπα να το αναφέρω.
Το ξέρουμε όμως; Νομίζω πως όχι, εκτός από ελάχιστους.
Κατ’ αρχάς οι περισσότεροι το λένε εσφαλμένα «γκυ». Παιδιά το γκυ, που επίσης χρησιμοποιείται ως χριστουγεννιάτικο στολίδι είναι άλλο πράγμα. Είναι παράσιτο των ελάτων. Δεν είναι θάμνος/δέντρο, δεν έχει αγκαθωτά φύλλα.
Εμείς θ’ ασχοληθούμε με το Ου που κατά τη γνώμη μου είναι πιο όμορφο και κοσμεί τα Ελληνικά δάση. Ποιος όμως σκέφτηκε να το πει ου, τι σόι όνομα είναι αυτό που παραπέμπει στην κραυγή αποδοκιμασίας;
Κατ’ αρχάς οι περισσότεροι το λένε εσφαλμένα «γκυ». Παιδιά το γκυ, που επίσης χρησιμοποιείται ως χριστουγεννιάτικο στολίδι είναι άλλο πράγμα. Είναι παράσιτο των ελάτων. Δεν είναι θάμνος/δέντρο, δεν έχει αγκαθωτά φύλλα.
Εμείς θ’ ασχοληθούμε με το Ου που κατά τη γνώμη μου είναι πιο όμορφο και κοσμεί τα Ελληνικά δάση. Ποιος όμως σκέφτηκε να το πει ου, τι σόι όνομα είναι αυτό που παραπέμπει στην κραυγή αποδοκιμασίας;
Προέρχεται από τη Γαλλική ονομασία του φυτού που είναι Houx. Η επιστημονική του ονομασία που ξέρω ότι δεν ενδιαφέρει κανέναν, είναι Ilex aquifolium ή Ίληξ / Ίλεξ ο οξύφυλλος.
Και η πραγματική του, η Ελληνική ονομασία είναι Αρκουδοπούρναρο (μπορεί να το συναντήσετε και ως Λιόπουρνο). Η ονομασία του δεν σημαίνει πως όπου υπάρχει υπάρχουν κι Αρκούδες. Όχι πως οι Αρκούδες δεν το τρώνε, αλλά όπου υπάρχει δεν υπάρχουν κατ' ανάγκη και αρκούδες. Επίσης η δική μου εμπειρία - σε σχέση με την ονομασία Λιόπουρνο - λέει πως αναπτύσσεται σε σκιερά μέρη, όχι όμως πως το χαλάει κι ο ήλιος.
Τώρα καταλαβαίνετε. Ούτε σε ταμπέλα χωράει η λέξη Αρκουδοπούρναρο, ούτε και είναι τόσο εύηχη ώστε να προσελκύσει εμπορικά. Έτσι λοιπόν έμεινε το Ου. Και μάλιστα αυτοί που το πουλάνε και κατά συνέπεια αυτοί που το φέρνουν σε επαφή με τον πολύ κόσμο είναι παντελώς αδιάφοροι για το πώς θα το πουν. Μάλιστα αρκετές φορές λανθασμένα το λένε και γκυ (καμία σχέση). Ότι θέλει ο πελάτης… Προσωπικά πιστεύω πως αρκετοί απ’ αυτούς αν τους ζητήσετε αρκουδοπούρναρο δεν θα ξέρουν τι είναι και θα σας πουν πως δεν έχουν ακόμα και αν είναι μπροστά τους.
Ένα άλλο λάθος είναι πως πιστεύεται ότι φύεται δίπλα στα έλατα. Όχι! Φύεται στο ίδιο υψόμετρο με τα έλατα, αλλά και χωρίς αυτά μια χαρά τα καταφέρνει. Το έχω συναντήσει πολλές φορές και μέσα σε δάσος πλατύφυλλων.
Το αρκουδοπούρναρο είναι θάμνος, αλλά αν αφεθεί στην ησυχία του γίνεται και δέντρο αρκετά ψιλό. Και επειδή είναι αειθαλές με φύλλα έντονου πράσινου χρώματος και κόκκινους καρπούς όταν είναι ώριμοι, είναι πανέμορφο μέσα στο δάσος. Οι καρποί του κοκκινίζουν από τις αρχές Νοεμβρίου. Πριν και ολόκληρο το καλοκαίρι είναι ανοιχτοπράσινοι.
Ένα άλλο λάθος είναι πως πιστεύεται ότι φύεται δίπλα στα έλατα. Όχι! Φύεται στο ίδιο υψόμετρο με τα έλατα, αλλά και χωρίς αυτά μια χαρά τα καταφέρνει. Το έχω συναντήσει πολλές φορές και μέσα σε δάσος πλατύφυλλων.
Το αρκουδοπούρναρο είναι θάμνος, αλλά αν αφεθεί στην ησυχία του γίνεται και δέντρο αρκετά ψιλό. Και επειδή είναι αειθαλές με φύλλα έντονου πράσινου χρώματος και κόκκινους καρπούς όταν είναι ώριμοι, είναι πανέμορφο μέσα στο δάσος. Οι καρποί του κοκκινίζουν από τις αρχές Νοεμβρίου. Πριν και ολόκληρο το καλοκαίρι είναι ανοιχτοπράσινοι.
Αυτό το αν αφεθεί στην ησυχία του είναι εξαιρετικά σημαντικό. Αν το συναντήσετε, μην το τσακίσετε για να στολίσετε το σπίτι. Κρίμα είναι…
Πριν από μερικά χρόνια στη χώρα μας επιδοτούνταν η καλλιέργειά του.
Γύρω του έχουν αναπτυχθεί αρκετοί θρύλοι.
Ξεκινώντας από την αρχαιότητα, πίστευαν πως το Αρκουδοπούρναρο φέρνει γούρι στο σπίτι και ειδικά στα νέα ζευγάρια καθώς και πως το κάψιμο κλαδιών στον κήπο διώχνει τα φαντάσματα και τα μάγια. Αυτά αποδίδονται στον Πυθαγόρα, αλλά προσωπικά δυσκολεύομαι να πιστέψω πώς ένας από τους πατέρες των θετικών επιστημών πίστευε τέτοια πράγματα.
Άλλες παραλλαγές των θρύλων που συνοδεύουν το Αρκουδοπούρναρο λένε πως αν φυτευτεί κοντά σε ένα σπίτι ή αγρόκτημα, διώχνει μακριά το δηλητήριο, το προστατεύει από τους κεραυνούς και τη μαγεία, ότι τα λουλούδια του κάνουν το νερό να παγώνει και το ξύλο του, αν το πετάξεις σε οποιοδήποτε ζώο ακόμα και χωρίς να το αγγίξει, θα το κάνει να γυρίσει πίσω και να ξαπλώσει δίπλα σου (μην το δοκιμάσετε με κάνα άγριο σκύλο, δεν ισχύει, σας το λέω μετά βεβαιότητας).
Το Αρκουδοπούρναρο αποτελεί το διασημότερο δέντρο μεταξύ των Νεράιδων. Τσακώνονται μεταξύ τους ποια θα πρωτοστολιστεί με τα άνθη του και τους καρπούς του, αυτά τα κόκκινα μπιλάκια. Γι’ αυτό όπου υπάρχει αρκουδοπούρναρο υπάρχουν και Νεράιδες.
Οι Χριστιανοί πιστεύουν πως το αρκουδοπούρναρο φύτρωσε πάνω στα πατήματα του Χριστού όταν οδηγούνταν στα μαρτύρια και πως αυτά τα μαρτύρια και το αίμα του Χριστού, αποτυπώνονται στα αγκαθωτά φύλλα και τους κόκκινους καρπούς. Σε κάποιες χώρες της Βόρειας Ευρώπης ονομάζεται «αγκάθι του Χριστού».
Συμβολίζει την υπόσχεση της ζωής μέσα στην καταχνιά του χειμώνα. Φανταστείτε τι εντύπωση κάνει ένας καταπράσινος θάμνος με κόκκινα μπιλάκια μέσα σε ένα κάτασπρο χιονισμένο τοπίο. Μαγική εικόνα. Δυστυχώς δεν την έχω συναντήσει.
Τέλος να σας πως υπάρχουν αρκετές αναφορές για θεραπευτικές ιδιότητες, αλλά δεν θα σας πω καμία. Μη δοκιμάσετε τίποτα απ’ όσα θα βρείτε στο διαδίκτυο. Οι καρποί του είναι τοξικοί για τον άνθρωπο.
Ο στολισμός των σπιτιών με κλαδιά του λέγεται πως προέρχεται από Ρωμαϊκό έθιμο που αντέγραψαν και προσάρμοσαν οι Χριστιανοί των πρώτων χρόνων.
Γενικώς πιστεύεται πως το αιωνόβιο αυτό φυτό, φέρνει τύχη, προστατεύει από τα κακά και συμβολίζει τη μακροβιότητα.
Άντε λοιπόν καλά Χριστούγεννα… και αφήστε τα ου, ζητήστε αρκουδοπούρναρο.
